Na rynku usług pojawiają się specjalistyczne firmy, które oferują jako usługę „przejęcie pracowników” w ramach tzw. umowy outsourcingowej. Ma to przynosić to realne korzyści finansowe. Należy pamiętać, że nie jest to przypadek przejęcia pracowników (tj. w trybie art. 23¹ Kodeksu pracy).
Należy pamiętać, że firma dokonująca „przejęcia pracowników” nie odpowiada za odprowadzanie składek na ubezpieczenia społeczne za takich pracowników, a dotychczasowy pracodawca, który zawarł taką umowę outsourcingową, nadal pozostaje płatnikiem tych składek.
Zgodnie z wyrokiem Sądu Najwyższego z dnia 13 kwietnia 2010 r. sygn. I PK 210/09, „outsourcing nie może stanowić przejścia części zakładu pracy na innego pracodawcę, jeżeli nie przemawia za tym kompleksowa ocena takich okoliczności, jak rodzaj zakładów, przejęcie składników majątkowych i niematerialnych, przejęcie większości pracowników, przejęcie klientów, a zwłaszcza stopień podobieństwa działalności prowadzonej przed i po przejęciu zadań”.
Zgodnie z art. 4 pkt 2 lit. a ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych płatnikiem składek w stosunku do pracowników jest pracodawca. Pracodawca jako płatnik składek jest zobowiązany zgłaszać do ubezpieczeń wszystkich zatrudnionych pracowników oraz terminowo rozliczać i opłacać za nich należne składki, zaś w przypadku wygaśnięcia tytułu do ubezpieczeń, płatnik zobowiązany jest zgłosić do ZUS wyrejestrowanie ich z ubezpieczeń.
Dane dotyczące obowiązku ubezpieczeń oraz wskazujące na podmiot pełniący rolę płatnika składek wobec danego ubezpieczonego, opierają się na rzetelności podmiotów zawierających umowy w ramach prowadzonej działalności oraz prawidłowości i prawdziwości danych wykazanych w dokumentach przekazywanych do Zakładu Ubezpieczeń Społecznych.
Obowiązkiem ZUS, zgodnie z przepisami ww. powołanej ustawy, jest podejmowanie wobec płatników składek dostępnych prawem działań w razie stwierdzenia, iż płatnik składek nie wywiązuje się ze swoich ustawowych obowiązków. Ewentualne kontrole prowadzone wobec płatników co do prawidłowości wykazywanych przez nich danych mogą być jednak przeprowadzane przez Zakład w ściśle określonych przepisami warunkach i cyklach. Zakład podejmuje postępowania wyjaśniające w razie powzięcia wątpliwości co do poprawności postępowania płatnika składek m.in. w zakresie zgłaszania lub wyrejestrowania z ubezpieczeń lecz najczęściej następuje to w razie zaprzestania przez płatnika opłacania składek za zgłoszonych ubezpieczonych lub też w razie zgłoszenia reklamacji przez osobę ubezpieczoną.
Oznacza to, że na podstawie danych przekazanych w prawidłowo pod względem formalnym wypełnionych dokumentach ubezpieczeniowych, Zakład nie jest w stanie stwierdzić, czy doszło do przejęcia pracowników w ramach zawartej pomiędzy podmiotami umowy outsourcingowej oraz czy umowa ta została zawarta zgodnie z obowiązującymi przepisami. Zgodnie z art. 34 ust. 1 ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych, ZUS zapewnia rzetelność i kompletność informacji gromadzonych na kontach ubezpieczonych i na kontach płatników składek w sposób uregulowany ustawą. Ponadto, na podstawie art. 68 ust. 1 ustawy, do obowiązków Zakładu należy realizacja przepisów o ubezpieczeniach społecznych, a w szczególności stwierdzanie i ustalanie obowiązku ubezpieczeń społecznych.
Po powzięciu informacji o niezgodności z prawem pracy działań związanych z przejęciem pracowników (m.in. opinia Państwowej Inspekcji Pracy, która zakwestionowała zgodność przejęć pracowników z art. 231 Kodeksu pracy), Oddziały ZUS podejmują postępowania zmierzające do ustalenia prawidłowości zgłaszania do ubezpieczeń i rozliczania składek. Przeprowadzone postępowania wykazują, iż firmy oferując outsourcing, przejmowały jedynie obsługę w zakresie dokumentacji pracowniczej i płacowej uzyskując z tego tytułu wynagrodzenie, natomiast dla „przejmowanych” pracowników nic się nie zmieniało w zakresie dotychczas świadczonej pracy (np. miejsca świadczenia pracy, zakładu pracy czy osób sprawujących nadzór). Rola firm oferujących „przejęcie pracowników” sprowadzała się więc jedynie do wypłacania pracownikom wynagrodzenia, które wcześniej na podstawie wystawionej faktury otrzymywały od usługobiorców.