W Sejmie znajduje się projekt nowelizacji Ordynacji podatkowej wprowadzającej definicję klauzuli przeciwko unikaniu opodatkowania. Nowelizacja ta zmieni również w odpowiednim zakresie ustawę o VAT.
Zgodnie z projektowanym przepisem art. 119a, czynność dokonana przede wszystkim w celu osiągnięcia korzyści podatkowej, sprzecznej w danych okolicznościach z przedmiotem i celem ustawy podatkowej, nie skutkuje osiągnięciem korzyści podatkowej, jeśli sposób działania był sztuczny (unikanie opodatkowania).
W takiej sytuacji skutki podatkowe czynności będą określane na podstawie takiego stanu rzeczy, jaki mógłby zaistnieć, gdyby dokonano czynności odpowiedniej. Za odpowiednią uznana zostanie czynność, której podmiot mógłby w danych okolicznościach dokonać, jeżeli działałby rozsądnie i kierował się zgodnymi z prawem celami innymi niż osiągnięcie korzyści podatkowej sprzecznej z przedmiotem i celem ustawy podatkowej.
Jeżeli w toku postępowania strona wskaże czynność odpowiednią, skutki podatkowe zostaną określone na podstawie takiego stanu rzeczy, jaki zaistniałby, gdyby dokonano tej właśnie czynności.
Jeżeli okoliczności wskazują, że osiągnięcie korzyści podatkowej było jedynym celem dokonania czynności, w takiej sytuacji skutki podatkowe zostaną określone na podstawie takiego stanu rzeczy, jaki zaistniałby, gdyby czynności nie dokonano.
Zasady te nie będą mieć zastosowania, m.in.:
- jeśli korzyść podatkowa lub suma korzyści osiągniętych przez podmiot z tytułu jednej czynności lub zespołu czynności, nie będzie przekraczać w okresie rozliczeniowym 100 000 zł,
- do podatku od towarów i usług, opłat i niepodatkowych należności podatkowych.
W przypadku czynności dokonywanych przez ten sam podmiot lub pomiędzy tymi samymi podmiotami wysokość korzyści podatkowych, obliczana będzie jako suma korzyści podatkowych wynikających z tych czynności.
Sposób działania uznaje się za sztuczny, jeśli na podstawie istniejących okoliczności należy przyjąć, że nie zostałby zastosowany przez podmiot działający rozsądnie i kierujący się zgodnymi z prawem celami innymi niż osiągnięcie korzyści podatkowej sprzecznej z przedmiotem i celem ustawy podatkowej.
Przy ocenie, czy sposób działania był sztuczny, będzie brane pod uwagę w szczególności występowanie:
- nieuzasadnionego dzielenia operacji;
- angażowania podmiotów pośredniczących mimo braku uzasadnienia gospodarczego;
- elementów prowadzących do uzyskania stanu identycznego lub zbliżonego do stanu
wyjściowego; - elementów wzajemnie się znoszących lub kompensujących;
- ryzyka gospodarczego przewyższającego spodziewane korzyści inne niż podatkowe w takim stopniu, iż należy uznać, że rozsądnie działający podmiot nie wybrałby tego sposobu działania.
Czynność zostanie uznana za podjętą przede wszystkim w celu osiągnięcia korzyści podatkowej, gdy pozostałe cele czynności, wskazane przez podatnika, należy uznać za mało istotne.
Korzyścią podatkową w rozumieniu nowych przepisów będzie:
- niepowstanie zobowiązania podatkowego, odsunięcie w czasie powstania zobowiązania podatkowego lub obniżenie jego wysokości,
- powstanie nadpłaty lub prawa do zwrotu podatku albo podwyższenie kwoty nadpłaty lub zwrotu podatku.
Dla potrzeb VAT nadużycie prawa zostanie zdefiniowane w pkt 35 art. 2 ustawy o VAT.
Nadużycie prawa – rozumie się przez to dokonanie czynności opodatkowanych, o których mowa w art. 5 ust. 1 ustawy, w ramach transakcji, która pomimo spełnienia warunków formalnych ustanowionych w przepisach ustawy, miała zasadniczo na celu osiągnięcie korzyści finansowych, których przyznanie byłoby sprzeczne z celem, któremu służą te przepisy.
W przypadku wystąpienia nadużycia prawa dokonane czynności, wywołają jedynie takie skutki podatkowe, jakie miałyby miejsce w przypadku odtworzenia sytuacji, która istniałaby w braku czynności stanowiących nadużycie prawa.
Nowe przepisy wejdą w życie w ciągu 14 dni od opublikowania.