Od dnia 1 lutego 2016 r. obowiązuje ustawa z dnia 15 stycznia 2016 r. o podatku od niektórych instytucji finansowych (Dz.U. z 2016 poz. 68).
Ustawa reguluje opodatkowanie podatkiem aktywów niektórych instytucji finansowych. Wśród podatników znajdują się:
- banki krajowe,
- oddziały banków zagranicznych,
- oddziały instytucji kredytowych,
- spółdzielcze kasy oszczędnościowo-kredytowe,
- krajowe zakłady ubezpieczeń,
- krajowe zakłady reasekuracji,
- oddziały zagranicznych zakładów ubezpieczeń i zagranicznych zakładów reasekuracji, główne oddziały zagranicznych zakładów ubezpieczeń i zagranicznych zakładów reasekuracji oraz
- instytucje pożyczkowe.
Podstawę opodatkowania tzw. podatkiem bankowym stanowi nadwyżka sumy wartości aktywów podatnika, wynikająca z zestawienia obrotów i sald, ustalonego na ostatni dzień miesiąca na podstawie zapisów na kontach księgi głównej ponad kwotę wolną.
Podstawę opodatkowania obniża się także, np. o wartość funduszy własnych. Stawka podatku wynosi 0,0366% podstawy opodatkowania miesięcznie. Podatek należy obliczyć i wpłacać na rachunek właściwego urzędu skarbowego – za miesięczne okresy rozliczeniowe w terminie do 25 dnia miesiąca następującego po miesiącu, którego podatek dotyczy.
Pierwszym okresem rozliczeniowym, za który podatnicy dokonują obliczenia i wpłaty podatku oraz składają deklarację podatkową, jest luty 2016 r.
Podatek stanowi dochód budżetu państwa.
Od podatku zwolnione są banki państwowe oraz banki objęte postępowaniem naprawczym.
Odnosząc się do ewentualnych obaw zachwiania rynku usług finansowych i spadku rentowności banków oraz firm ubezpieczeniowych, po wejściu w życie tej ustawy, Minister Finansów wyjaśnił, że każda regulacja wprowadzająca nowy podatek z reguły spotyka się z niechęcią podatników i w początkowym okresie funkcjonowania budzi kontrowersje, jednak sektor bankowy w Polsce jest dobrze rozwinięty i silny. Jego zdaniem, wprowadzenie nowego podatku nie powinno negatywnie wpłynąć na dobrą kondycję banków.
Podatek bankowy w różnych odmianach już funkcjonuje w innych państwach europejskich, m.in. na Węgrzech, w Słowenii, Austrii, na Cyprze i na Słowacji, a także w Niemczech i Szwecji.
Zgodnie z art. 14. ustawy o podatku od niektórych instytucji finansowych wprowadzenie podatku nie może stanowić podstawy do zmiany warunków świadczenia usług finansowych i ubezpieczeniowych wykonywanych na podstawie umów cywilnoprawnych zawartych przed dniem wejścia w życie ustawy, co stanowi klauzulę chroniącą klientów przez tzw. przerzuceniem na nich „obciążenia podatkowego”.
Ustawa nie powinna przyczynić się do wzrostu kosztów kredytów ze względu na dużą konkurencję w sektorze bankowym.