W wyroku z dnia 22 października 2015 r. w sprawie C-277/14 PPUH Stehcemp sp.j., Trybunał Sprawiedliwości Unii Europejskiej wskazał, że nabywca towarów nie może być pozbawiony prawa do odliczenia podatku naliczonego VAT, gdy spełnione są materialne i formalne przesłanki powstania tego prawa, a nabywca towarów nie wiedział lub nie mógł wiedzieć, że w ramach danej transakcji dostawca dopuścił się przestępstwa lub że transakcja wchodząca w skład łańcucha dostaw została zrealizowana z naruszeniem przepisów o podatku od towarów i usług.
Prawo do odliczenia podatku VAT stanowi integralną część systemu podatku od towarów i usług i co do zasady nie podlega ograniczeniu. Jednakże prawo do odliczenia podatku naliczonego VAT przez podatników tego podatku uzależnione jest od:
- faktycznego zrealizowania transakcji,
- posiadania faktury spełniającej określone wymogi i
- wykorzystania nabytych towarów (usług) na potrzeby opodatkowanych transakcji.
Brak jest natomiast podstaw do skorzystania przez podatnika VAT z prawa do odliczenia podatku naliczonego VAT, jeżeli z obiektywnych i udowodnionych przez organ podatkowy okoliczności sprawy wynika, że podatnik wiedział lub powinien był wiedzieć, że uczestniczy w transakcji w której wystawca faktury dopuścił się przestępstwa lub nadużycia.
Trybunał Sprawiedliwości Unii Europejskiej w przywołanym wyroku przypomniał, że zwalczanie oszustw, unikania opodatkowania i ewentualnych nadużyć jest celem uznanym i wspieranym przez szóstą dyrektywę.
W związku z tym krajowe organy administracyjne i sądowe powinny odmówić prawa do odliczenia, jeżeli zostanie udowodnione na podstawie obiektywnych przesłanek, że skorzystanie z tego prawa wiązałoby się z przestępstwem lub nadużyciem.
Jest tak w wypadku, gdy przestępstwo podatkowe jest popełnione przez samego podatnika, gdy podatnik wiedział lub powinien był wiedzieć, że poprzez nabycie towaru uczestniczył w transakcji związanej z przestępstwem w zakresie podatku VAT.
W takich okolicznościach podatnik ten powinien zostać uznany za uczestniczącego w tym przestępstwie i to niezależnie od tego, czy osiąga on korzyść z odsprzedaży towarów lub wykorzystania usług w ramach opodatkowanych transakcji dokonywanych przez niego na późniejszym etapie obrotu.
Organ podatkowy odmawiając podatnikowi prawa do odliczenia podatku od towarów i usług jest obowiązany udowodnić na podstawie obiektywnych dowodów, że odbiorca faktury wiedział lub powinien był wiedzieć, że transakcja stanowiąca podstawę prawa do odliczenia podatku od towarów i usług wiązała się z przestępstwem w zakresie podatku VAT. W takich okolicznościach nabywca towarów powinien zostać uznany za uczestniczącego w tym przestępstwie.
Jednocześnie Trybunał Sprawiedliwości Unii Europejskiej zauważył, że określenie działań, jakich w konkretnej sytuacji należy oczekiwać od podatnika, który zamierza skorzystać z prawa do odliczenia podatku VAT, w celu upewnienia się, iż dokonywane przez niego transakcje nie wiążą się z przestępstwem popełnionym przez kontrahenta, zależy od okoliczności danej sprawy. Oznacza to zatem, że nabywca towarów w przypadku pojawiających się wątpliwości odnośnie kontrahenta powinien zachować szczególną ostrożność i przedsięwziąć wszystkie działania, jakich można od niego racjonalnie oczekiwać, w celu upewnienia się, że dokonywana przez niego transakcja nie prowadzi do udziału w przestępstwie podatkowym.
Jeżeli istnieją zatem przesłanki, by podejrzewać istnienie nieprawidłowości lub przestępstwa, przezorny przedsiębiorca powinien, zależnie od okoliczności konkretnego wypadku, zasięgnąć informacji na temat podmiotu, u którego zamierza nabyć towary lub usługi, w celu upewnienia się co do jego wiarygodności.