Posłowie pracują nad szybkim odwróceniem skutków reformy emerytalnej. W projekcie ustawy o zmianie ustawy o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych oraz niektórych innych ustaw proponuje się wprowadzenie możliwości przejścia na emeryturę dla osób posiadających co najmniej 40-letni okres składkowy oraz zmiany dostosowujące obecne przepisy do proponowanego rozwiązania. Proponuje się, by ustawa weszła w życie z dniem 1 stycznia 2016 r.
Prawo do emerytury miałyby osoby, które posiadają okres składkowy, wynoszący co najmniej 40 lat opłacania składki na ubezpieczenie emerytalne od podstawy wymiaru nie niższej od kwoty minimalnego wynagrodzenia pracowników. Przy obliczaniu okresów składkowych stosowana będzie obecna zasada, wynikająca z art. 87 ust. 3 i 4 ustawy z dnia 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (Dz.U. z 2015 r., poz. 748), polegająca na tym, że miesiące, w których składki na ubezpieczenia emerytalne i rentowe były obliczone od podstawy wymiaru niższej od kwoty minimalnego wynagrodzenia pracowników, są uwzględniane w części odpowiadającej proporcji tej podstawy do kwoty minimalnego wynagrodzenia.
Przy ustalaniu podstawy obliczenia emerytury dla osoby, która miała ustalone prawo do emerytury częściowej, nie będzie uwzględniać się kwot zwiększeń składek na ubezpieczenie emerytalne i kapitału początkowego, uzyskanych w wyniku waloryzacji kwartalnej. W projekcie ustawy proponuje się zmniejszenie podstawy obliczenia emerytury o kwotę stanowiącą sumę wcześniej pobieranych emerytur (w wysokości brutto), np. emerytury wcześniejszej, emerytury z Karty Nauczyciela, emerytury częściowej.
Analogiczne zasady stosowane będą w przypadku ustalania podstawy wymiaru emerytury, po osiągnięciu wieku emerytalnego, określonego w art. 24 ustawy o emeryturach i rentach z FUS. Zasada ta jest identyczna jak obecnie funkcjonująca w przypadku składania wniosku o emeryturę, po osiągnięciu wieku emerytalnego i wcześniejszego pobierania świadczenia.
Wysokość emerytury stanowić będzie równowartość ilorazu podstawy jej obliczenia (kwoty zwaloryzowanych i zewidencjonowanych składek na koncie osoby ubezpieczonej) i średniego dalszego trwania życia dla osób w wieku równym wiekowi przejścia na emeryturę danego ubezpieczonego. W przypadku, gdy wysokość obliczonej emerytury będzie niższa od minimalnej, gwarantowanej przez państwo, wysokość ta podwyższona zostanie do wysokości gwarantowanej, a podwyższenie refundowane będzie ze środków z budżetu państwa. W przypadku kontynuowania aktywności zawodowej i opłacania składek na ubezpieczenia emerytalne i rentowe, wysokość emerytury będzie ustalana ponownie. Emerytura będzie podlegać obecnym zasadom zmniejszania i zawieszenia wypłaty świadczenia.
Możliwość uzyskania prawa do emerytury, po spełnieniu określonych projektowaną ustawą warunków, wymaga odpowiedniego dostosowania wszystkich unormowań, zawartych w ustawie o organizacji i funkcjonowaniu funduszy emerytalnych (ustawa z dnia 28 sierpnia 1997 r. o organizacji i funkcjonowaniu funduszy emerytalnych, Dz.U. z 2013 r. poz. 989 z późn. zm.) oraz w ustawie o systemie ubezpieczeń społecznych (ustawa z dnia 13 października 1998 r. o systemie ubezpieczeń społecznych, Dz.U. z 2015 r. poz. 121 z późn. zm.), które regulują tzw. suwak bezpieczeństwa, czyli procedurę sukcesywnego przenoszenia środków z otwartego funduszu emerytalnego, w okresie 10 lat przed osiągnięciem wieku emerytalnego.
Złożenie wniosku o emeryturę rozpocznie procedurę informowania OFE przez ZUS o obowiązku przekazania całości środków zgromadzonych na rachunku w OFE na fundusz emerytalny FUS, przekazania tych środków oraz zewidencjonowania ich wartości na koncie ubezpieczonego w ZUS, na ostatni dzień miesiąca poprzedzającego miesiąc, od którego zostanie przyznana emerytura.
Analogiczną możliwość, prawa do emerytury, dla osób, które posiadają 40 letni okres ubezpieczenia emerytalno-rentowego, przewiduje projektowana zmiana ustawy o ubezpieczeniu społecznym rolników indywidualnych (ustawa z dnia 20 grudnia 1990 r. o ubezpieczeniu społecznym rolników, Dz.U. z 2015 r. poz. 704).
Zgodnie z obecnym stanem prawnym – do 31 grudnia 2017 r. – rolnik, który nie osiągnął powszechnego wieku emerytalnego, podwyższanego systematycznie do 67 lat, ma prawo do emerytury po osiągnięciu 55 lat życia – kobieta i 60 lat – mężczyzna, jeżeli podlegał ubezpieczeniu emerytalno-rentowemu przez okres co najmniej 30 lat i zaprzestał prowadzenia działalności rolniczej. Wprowadzenie proponowanego rozwiązania, umożliwiającego uzyskanie emerytury rolnikom, którzy posiadają długi okres prowadzenia gospodarstwa rolnego oraz pracy w gospodarstwie rolnym bez konieczności oczekiwania na ukończenie podwyższonego wieku emerytalnego, z pewnością wpłynie na decyzje większości rolników, którzy będą mogli wcześniej przekazać gospodarstwa rolne w młodsze ręce, realizując w ten sposób jeden z elementów polityki rolnej państwa.
Wypłata emerytury nie będzie podlegać zawieszeniu w przypadku, gdy emeryt prowadzi działalność rolniczą z małżonkiem podlegającym ubezpieczeniu emerytalno-rentowemu. Jest to bardzo korzystne rozwiązanie dla osób podlegających ubezpieczeniu społecznemu rolników, gdyż ubezpieczony, który rozpoczął pracę w gospodarstwie rolnym w wieku 16 lat będzie mógł skorzystać w wieku 56 lat z prawa do emerytury (kobieta i mężczyzna). Dodatkowo wypłata emerytury nie będzie zawieszana, gdy działalność rolniczą emeryt będzie kontynuował z ubezpieczonym małżonkiem.