Potrącenie. Kiedy jest możliwe?

przekazanie majątku

Zgodnie z treścią przepisu art. 498 § 1 Kodeksu cywilnego, gdy dwie osoby są jednocześnie względem siebie dłużnikami i wierzycielami, każda z nich może potrącić swoją wierzytelność z wierzytelnością drugiej strony, jeżeli przedmiotem obu wierzytelności są pieniądze lub rzeczy tej samej jakości oznaczone tylko co do gatunku, a obie wierzytelności są wymagalne i mogą być dochodzone przed sądem lub przed innym organem państwowym.

Potrącenie to umorzenie dwóch przeciwstawnych sobie wierzytelności w następstwie złożenia oświadczenia woli przez jednego wierzyciela drugiemu wierzycielowi. O potrąceniu mówi się również, że w sytuacji gdy dwie osoby są jednocześnie względem siebie dłużnikami i wierzycielami, jedna z nich zamiast spełnić swoje świadczenie, umarza je poprzez zaliczenie świadczenia drugiej strony na poczet swojej należności. Przesłanką skuteczności potrącenia jest zatem istnienie dwóch wierzytelności wymagalnych nadających się do potrącenia.

W przypadku, gdy jedna z wierzytelności wynika z umowy o dzieło wymagalność wynagrodzenia za wykonanie dzieła obarczonego wadami zależy od istotności tych wad. Odmowa zapłaty wynagrodzenia jest uzasadniona w sytuacji, kiedy dzieło dotknięte jest wadą istotną, czyniącą je niezdatnym do zwykłego użytku lub sprzeciwiającą się wyraźnie umowie. Jeżeli natomiast dzieło ma wadę nieistotną, należy uznać, że jego oddanie powoduje, w myśl art. 627 Kodeksu cywilnego wymagalność wierzytelności przyjmującego zamówienie o wynagrodzenie. Zamawiający może jednak wtedy domagać się usunięcia wady w oznaczonym terminie lub obniżenia wynagrodzenia w odpowiednim stosunku (art. 637KC w brzmieniu obowiązującym w chwili zawarcia umowy i oddania dzieła). Ta druga ewentualność wchodzi w grę, kiedy usunięcie wady staje się nieaktualne (por.m.in. wyroki Sądu Najwyższego z dnia 26 lutego 1998 r., ICKN520/97 OSNC 1998, Nr 10, poz. 167, z dnia 14 lutego 2007 r., II CNP 70/06, czy z dnia 18 stycznia 2012 r. IICSK213/11).

Jest przy tym rzeczą oczywistą, że o tym, czy wada jest istotna czy nie, decyduje zobiektywizowana ocena przydatności dzieła, a nie subiektywne odczucie którejkolwiek ze stron.